Κανόνες στη χρήση των αντιβιοτικών

Εισαγωγή

Ο κλινικός γιατρός καθημερινά αντιμετωπίζει αρρώστους με λοιμώξεις. Όταν θα αποφασίσει πιο αντιβιοτικό θα χρησιμοποιήσει, είναι σωστό να επιλέξει εκείνο το οποίο είναι δραστικό, κλινικά ασφαλές και λιγότερο ακριβό. Καθημερινά καινούργια αντιβιοτικά τίθενται στην κυκλοφορία όπως κινολόνες και μακρολίδες και ως εκ τούτου η απόφαση για την χρήση του αντιβιοτικού θα πρέπει να στηρίζεται στη λογική προσέγγιση εκλογής του.Η χρήση του ιδεώδους αντιβιοτικού προϋποθέτει ένα προσεκτικό ιστορικό μια καλή φυσική εξέταση και την κλινική εκτίμηση του αρρώστου πρέπει να απαντηθούν πριν καταλήξουμε στη σωστή επιλογή του αντιβιοτικού (1).

Ερωτήματα

- Ενδείκνυται για την θεραπεία της λοίμωξης κάποιο αντιβιοτικό;
- Έχουν ληφθεί εξετάσεις και καλλιέργειες κατάλληλου δείγματος;
- Ποιοι είναι οι πιο πιθανοί μικροοργανισμοί;
- Εάν υπάρχουν διαθέσιμα κάποια αντιβιοτικά, πιο είναι το κατάλληλο;
- Είναι ο συνδυασμός των αντιβιοτικών κατάλληλος;
- Ποιοι είναι οι παράγοντες του ξενιστή που καθορίζουν τη χρήση των αντιβιοτικών;
- Ποια είναι η καλύτερη οδός χορήγησης των αντιβιοτικών;
- Ποια είναι η κατάλληλη δόση;
- Θα τροποποιηθεί η θεραπεία μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων των καλλιεργειών;
- Ποια είναι η ιδεώδης διάρκεια της θεραπείας και αν είναι δυνατό να αναπτυχθεί αντίσταση κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
- Τέλος πρέπει να τονιστεί η διαφορά στη χρήση των αντιβιοτικών στην κοινότητα και στο νοσοκομείο.

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά πρέπει να δοθούν σύντομα γιατί από αυτό εξαρτάται η έκβαση του αρρώστου. Πολλές φορές έχει ταυτιστεί ο πυρετός με την λοίμωξη. Αυτό δεν υφίσταται συνήθως. Υπάρχουν νοσήματα όπως νεοπλάσματα, λεμφώματα, αγγειίτιδες και συστηματικά νοσήματα, τα οποία έχουν συνήθη εκδήλωση πυρετό χωρίς την παρουσία απαραίτητα της λοίμωξης. Σε ιογενείς λοιμώξεις δε χρειάζεται η χορήγηση των αντιβιοτικών, αντίθετα η παρουσία εστιακής λοίμωξης όπως οξεία πυελονεφρίτιδα, πνευμονία, οξεία αρθρίτιδα, οξεία αμυγδαλίτιδα συνιστά τη χορήγηση αντιβιοτικών. Επίσης υπάρχουν λοιμώξεις όπου η χορήγηση των αντιβιοτικών πρέπει να είναι άμεση γιατί η ύπαρξη λοίμωξης είναι απειλητική για τη ζωή του αρρώστου. Τέτοια παραδείγματα μπορεί να αποτελούν η μηνιγγίτιδα, η υποξεία μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα, ο λευκοπενικός άρρωστος, ο σηπτικός άρρωστος και η οξεία νεκρωτική κυτταρίτιδα.Η χρήση απλών εξετάσεων όπως η χρώση κατά Gram οποιουδήποτε υγρού του ανθρώπινου σώματος, μας κατευθύνει στην επιλογή του αντιβιοτικού (2).Πάντα πριν την χορήγηση των αντιβιοτικών πρέπει να λαμβάνονται καλλιέργειες αερόβιες και αναερόβειες, οι οποίες πρέπει να παρακολουθούνται γιατί η θετικοποίησή τους μετά την αρχική θεραπευτική αποτυχία θα αποτελέσει λόγο αλλαγής του αρχικού θεραπευτικού σχήματος.Η χρήση πινάκων, που αναγράφονται τα μικρόβια τα οποία είναι υπεύθυνα για τη λοίμωξη την οποία προκαλούν όπως και το αντιβιοτικό πρώτης εκλογής, είναι χρήσιμη για την εκλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού.

Λoίμωξη και ηλικία

Η ηλικία του αρρώστου επίσης παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τον πιθανό μικροοργανισμό και ως τούτου καταλληλότερη επιλογή. Τέτοιο παράδειγμα είναι η μηνιγγίτιδα. Στα ηλικιωμένα άτομα το πιο συχνό αίτιο μηνιγγίτιδας είναι ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας, σε αντίθεση με τα βρέφη όπου ο αιμόφιλος της ινφλουέντζας είναι το σύνηθες μικρόβιο, ενώ στα νεαρά άτομα ο μηνιγγιτιδόκοκκος (3).Ένα άλλο πρόβλημα στα ηλικιωμένα άτομα είναι ότι στις λοιμώξεις, οι εκδηλώσεις είναι συχνά πιο άτυπες και η θνησιμότητα είναι πιο μεγάλη (1). Γι’ αυτό το λόγο η αντιμετώπιση των λοιμώξεων σε ηλικιωμένα άτομα πρέπει να είναι πιο επιθετική, δηλαδή να χρησιμοποιούνται πιο συχνά ευρέως φάσματος αντιβιοτικά, να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη η δυσλειτουργία άλλων οργάνων όπως οι νεφροί και το ήπαρ και να τροποποιείται η δόση όταν χρειάζεται (4).

Παρενέργειες των αντιβιοτικών

Οι πιο συχνές παρενέργειες των αντιβιοτικών είναι το κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα ή άλλες αλλεργικές αντιδράσεις.
Άλλες τοξικές παρενέργειες είναι:
- Νεφροτοξικότητα (βανκομυκίνη - αμινογλυκοσίδες)
- Ηπατοτοξικότητα (αντιφυματικά)
- Νευροτοξικότητα (ιμιπενέμη, πενικιλλίνες)
- Υποπροθρομβιναιμία (κεφαλοσπορίνες)
- Καταστολή του μυελού (χλωρομφαινικόλη, τριμεθοπρίμη σουλφαμεθοξαζόλη)
- Ψευδομεμβρανώδης εντεροκολίτιδα

Οι παρενέργειες των αντιβιοτικών πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν κατά τη χορήγησή τους όπως επίσης και η δραστικότητά τους κάτω από ορισμένες συνθήκες. Έτσι δε χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά στα οποία ο άρρωστος είναι αλλεργικός. Επίσης δεν χρησιμοποιούμε χλωραμφαινικόλη για τον κίνδυνο απλασίας ή τετρακυκλίνες ή κινολόνες σε μικρά παιδιά γιατί σχετίζονται με τον αναστολή της ανάπτυξης των χόνδρων, των οστών και των οδόντων.Η συγκέντρωση του αντιβιοτικού είναι σημαντική για την θεραπεία της λοίμωξης. Υπάρχουν όμως αντιβιοτικά όπου το PH παρεμποδίζει τη δραστικότητά τους στο σημείο δράσης π.χ. αμινογλυκοσίδες.

Για περισσότερες πληροφορίες πατήσε

εδώ

Πηγή: Το άρθρο είναι του Κυρίου Ν. Κ. Ακριτίδη και δημοσιεύτηκε στο τετραμηνιαίο περιοδικο της Ιατροχειρουργικής Εταιρίας Κέρκυρας "Ιατρικά Χρονικά " στον Τόμο 1-Τευχος 1 τον Ιανουάριο 2000