Wednesday, July 12, 2006
Χρόνια παγκρεατίτιδα
Χρόνια παγκρεατίτιδα
Οταν υπάρχει συνεχής βλάβη του ήπατος, μπορεί να εγκατασταθεί χρόνια παγκρεατίτιδα. Η χρόνια παγκρεατίτιδα επισυμβαίνει όταν τα παγκρεατικά ένζυμα επιτίθενται και καταστρέφουν το πάγκρεας και τους παρακείμενους ιστούς, προκαλώντας ουλές και πόνο.
Η συνήθης αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι η πολυετής κατάχρηση οινοπνεύματος, αν και η χρόνια μορφή μπορεί να εμφανιστεί μετά από μόλις ένα επεισόδιο, ειδικά όταν ο παγκρεατικός πόρος είναι κατεστραμμένος. Η καταστροφή του πόρου προκαλεί τη φλεγμονή του παγκρέατος, την ιστική καταστροφή και τη δημιουργία ουλών.
Οι συνήθεις αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι:
- Αλκοολισμός.
- Αποφραγμένος ή στενωμένος παγκρεατικός πόρος λόγω τραύματος ή απόφραξης λόγω ψευδοκύστεων.
- Κληρονομικότητα.
- Άγνωστη αιτία (ιδιοπαθής).
Η βλάβη από την κατάχρηση οινοπνεύματος μπορεί να μην είναι εμφανής για πολλά χρόνια και ξαφνικά το άτομο να έχει ένα οξύ επεισόδιο παγκρεατίτιδας. Ο αλκοολισμός ευθύνεται για την εμφάνιση χρόνιας παγκρεατίτιδας σε περισσότερο από το 70% των περιπτώσεων. Αυτή η μορφή είναι συχνότερη στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες και συχνά εμφανίζεται στις δεκαετίες μεταξύ 30 και 40.
Η κληρονομική παγκρεατίτιδα συνήθως ξεκινά στην παιδική ηλικία, αλλά μπορεί να διαλάθει για αρκετά χρόνια.
Συνήθως, ένας ασθενής με χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζει την τυπική συμπτωματολογία της νόσου, με τα συμπτώματα να εμφανίζονται και να υφίονται μέσα στο χρόνο. Τα επεισόδια διαρκούν από δύο ημέρες έως δύο εβδομάδες.
Καθοριστικός παράγοντας για να τεθεί η διάγνωση της κληρονομικής παγκρεατίτιδας είναι τουλάχιστον δύο μέλη της οικογένειας να πάσχουν από παγκρεατίτιδα σε περισσότερες από μία γενιές.Η θεραπεία για τα μεμονωμένα επεισόδια είναι εκείνη της οξείας παγκρεατίτιδας. Ο πόνος και τα διατροφικά προβλήματα αντιμετωπίζονται όπως στην οξεία παγκρεατίτιδα.
Η χειρουργική θεραπεία συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του πόνου και των επιπλοκών.Μερικές περιπτώσεις χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι ιδιοπαθείς, κοινώς αγνώστου αιτιολογίας.
Άλλες αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι συγγενείς καταστάσεις όπως το δισχιδές πάγκρεας (pancreas divisum), η κυστική ίνωση, η υπερασβεστιαιμία (υψηλά επίπεδα ασβεστίου στον ορό), η υπερλιπιδαιμία ή η υπερτριγλυκεριδαιμία, κάποια φάρμακα και αυτοάνοσες καταστάσεις.
Συμπτώματα
Η πλειονότητα των ασθενών με χρόνια παγκρεατίτιδα παραπονούνται για κοιλιακό άλγος, παρότι κάποιοι από αυτούς δεν εμφανίζουν καθόλου πόνο. Το άλγος συνήθως επιδεινώνεται μετά το γεύμα ή την κατανάλωση οινοπνεύματος, επεκτείνεται στη ράχη, ή γίνεται μόνιμο, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ασθενούς και την καθημερινή του δραστηριότητα.
Σε κάποιες περιπτώσεις, το άλγος υποχωρεί ενώ η νόσος επιδεινώνεται, πιθανά λόγω της έκπτωσης της ικανότητας πλέον του παγκρέατος να παράγει πεπτικά ένζυμα. Η συνήθης συμπτωματολογία συμπεριλαμβάνει τη ναυτία, τους εμέτους, την απώλεια σωματικού βάρους και τα στεατορροϊκά κόπρανα (κόπρανα με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος).
Ασθενείς με χρόνια νόσο συχνά χάνουν βάρος, παρά το γεγονός ότι δεν ελαττώθηκε η όρεξή τους ή δεν άλλαξε το καθημερινό διαιτολόγιό τους. Η αιτία αυτής της απώλειας βάρους είναι η μειωμένη παραγωγή πεπτικών ενζύμων από το πάγκρεας, απαραίτητων για την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Η κακή πέψη καταλήγει στη δυσαπορρόφηση και, κατά συνέπεια, στην αποβολή του λίπους, των πρωτεϊνών και των σακχάρων με τα κόπρανα. Αν τα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα του παγκρέατος (νησιδιακά κύτταρα) έχουν υποστεί βλάβη, μπορεί σε αυτό το στάδιο της νόσου να εμφανιστεί σακχαρώδης διαβήτης.
Διάγνωση
Η διάγνωση είναι δύσκολο να τεθεί, αν και οι νέες τεχνικές προσφέρουν σημαντική βοήθεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα λειτουργικά τεστ που ελέγχουν την παγκρεατική λειτουργία βοηθούν τον ιατρό να διευκρινίσει αν το πάγκρεας εξακολουθεί να παράγει ικανοποιητική ποσότητα πεπτικών ενζύμων.
Με τη βοήθεια του υπερηχογραφικού ελέγχου, της ενδοσκοπικής ανάδρομης χολαγγειοπαγκρεατογραφίας (ERCP) και του CAT scan, ο ιατρός μπορεί να εντοπίσει βλάβες ενδεικτικές της χρόνιας παγκρεατίτιδας, όπως η ασβεστοποίηση του παγκρέατος, η οποία οδηγεί σε σκλήρυνση του οργάνου λόγω εναπόθεσης αδιάλυτων αλάτων ασβεστίου.
Σε προχωρημένες καταστάσεις, όταν η δυσαπορρόφηση και ο σακχαρώδης διαβήτης έχουν εγκατασταθεί, ο ιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει μεγάλο αριθμό εξετάσεων αίματος, ούρων και κοπράνων, που θα τον βοηθήσουν τόσο στη διάγνωση, όσο και στην παρακολούθηση της προόδου της νόσου.
Θεραπεία
Η ανακούφιση του άλγους είναι το πρώτο μέλημά μας στην αντιμετώπιση της χρόνιας παγκρεατίτιδας. Το επόμενο βήμα είναι ο σχεδιασμός ενός διαιτολογίου πλούσιου σε υδρογονάνθρακες και πτωχού σε λίπος.
Ο θεράπων ιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει σκευάσματα με παγκρεατικά ένζυμα, που λαμβάνει ο ασθενής στη μέση των γευμάτων, αν το πάγκρεας παρουσιάζει μειωμένη ή και καθόλου έκκριση. Τα ένζυμα πρέπει να λαμβάνονται με κάθε γεύμα ούτως ώστε να βοηθήσουν τον οργανισμό να πέψει την τροφή και να πάρει κάποιο βάρος.
Μερικές φορές χρειάζεται ινσουλίνη προκειμένου να ελεγχθεί η γλυκόζη του αίματος. Πέραν της δυνατότητάς της η ERCP να αναδείξει λίθους του κοινού χοληδόχου πόρου ή τμηματικές στενώσεις των χοληφόρων σε ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα, οι οποίοι λίθοι δύσκολα αναδεικνύονται με άλλα διαγνωστικά μέσα, παίζει σημαντικό ρόλο και στην αντιμετώπισή τους.
Οι λίθοι μπορούν να αφαιρεθούν και οι στενώσεις να διανοιχτούν, εξασφαλίζοντας τη βατότητα των πόρων με τη χρήση stents ως γέφυρα, για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, μέχρι τη χειρουργική αντιμετώπιση.
Επίσης, η αφαίρεση των λίθων συχνά οδηγεί σε ύφεση του κοιλιακού άλγους των ασθενών. Σε μερικές περιπτώσεις, η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για την ανακούφιση του ασθενούς από το άλγος.
Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει την παροχέτευση ενός διατεταμένου παγκρεαττικού πόρου ή την αφαίρεση τμήματος του παγκρέατος.
Δίαιτα
Η διαιτητική αντιμετώπιση του ασθενούς ακολουθεί την αιτιολογική θεραπεία της χρόνιας παγκρεατίτιδας:
α) Πρώτο βασικό στοιχείο είναι στους αλκοολικούς, να συστήνεται η άμεση αποχή από την αλκοόλη.
β) Για την καλύτερη πέψη της τροφής χορηγούνται παγκρεατίνη ή παγκρεατικά ένζυμα.
γ) Απαραίτητη η λήψη λιποδιαλυτών βιταμινών οι οποίες απορροφούνται καλύτερα.
δ) Στη συνέχεια, χορηγούνται δίαιτες φτωχές σε λίπη και πλούσιες σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες: - πρωτεΐνες: 100-150g την ημέρα. - υδατάνθρακες γύρω στα 400g την ημέρα. - λίπη: η πρόσληψη λιπών αρχίζει με 40-50g την ημέρα και προοδευτικά φτάνει στα 200g την ημέρα, εφόσον δεν υπάρχουν ενοχλήματα.
ε) Οι θερμίδες της δίαιτας αρχικά ανέρχονται σε 3.600kcal την ημέρα και προοδευτικά αυξάνουν μέχρι να φτάσουν τις 6.000kcal την ημέρα, με σκοπό να αποκαταστήσουν τις βλάβες και να επανορθώσουν τις απώλειες της δυσαπορρόφησης.
Γράφει: η ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΠΑΛΤΑ Γαστρεντερολόγος
Πηγή:iatrikionline.gr
Οταν υπάρχει συνεχής βλάβη του ήπατος, μπορεί να εγκατασταθεί χρόνια παγκρεατίτιδα. Η χρόνια παγκρεατίτιδα επισυμβαίνει όταν τα παγκρεατικά ένζυμα επιτίθενται και καταστρέφουν το πάγκρεας και τους παρακείμενους ιστούς, προκαλώντας ουλές και πόνο.
Η συνήθης αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι η πολυετής κατάχρηση οινοπνεύματος, αν και η χρόνια μορφή μπορεί να εμφανιστεί μετά από μόλις ένα επεισόδιο, ειδικά όταν ο παγκρεατικός πόρος είναι κατεστραμμένος. Η καταστροφή του πόρου προκαλεί τη φλεγμονή του παγκρέατος, την ιστική καταστροφή και τη δημιουργία ουλών.
Οι συνήθεις αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι:
- Αλκοολισμός.
- Αποφραγμένος ή στενωμένος παγκρεατικός πόρος λόγω τραύματος ή απόφραξης λόγω ψευδοκύστεων.
- Κληρονομικότητα.
- Άγνωστη αιτία (ιδιοπαθής).
Η βλάβη από την κατάχρηση οινοπνεύματος μπορεί να μην είναι εμφανής για πολλά χρόνια και ξαφνικά το άτομο να έχει ένα οξύ επεισόδιο παγκρεατίτιδας. Ο αλκοολισμός ευθύνεται για την εμφάνιση χρόνιας παγκρεατίτιδας σε περισσότερο από το 70% των περιπτώσεων. Αυτή η μορφή είναι συχνότερη στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες και συχνά εμφανίζεται στις δεκαετίες μεταξύ 30 και 40.
Η κληρονομική παγκρεατίτιδα συνήθως ξεκινά στην παιδική ηλικία, αλλά μπορεί να διαλάθει για αρκετά χρόνια.
Συνήθως, ένας ασθενής με χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζει την τυπική συμπτωματολογία της νόσου, με τα συμπτώματα να εμφανίζονται και να υφίονται μέσα στο χρόνο. Τα επεισόδια διαρκούν από δύο ημέρες έως δύο εβδομάδες.
Καθοριστικός παράγοντας για να τεθεί η διάγνωση της κληρονομικής παγκρεατίτιδας είναι τουλάχιστον δύο μέλη της οικογένειας να πάσχουν από παγκρεατίτιδα σε περισσότερες από μία γενιές.Η θεραπεία για τα μεμονωμένα επεισόδια είναι εκείνη της οξείας παγκρεατίτιδας. Ο πόνος και τα διατροφικά προβλήματα αντιμετωπίζονται όπως στην οξεία παγκρεατίτιδα.
Η χειρουργική θεραπεία συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του πόνου και των επιπλοκών.Μερικές περιπτώσεις χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι ιδιοπαθείς, κοινώς αγνώστου αιτιολογίας.
Άλλες αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι συγγενείς καταστάσεις όπως το δισχιδές πάγκρεας (pancreas divisum), η κυστική ίνωση, η υπερασβεστιαιμία (υψηλά επίπεδα ασβεστίου στον ορό), η υπερλιπιδαιμία ή η υπερτριγλυκεριδαιμία, κάποια φάρμακα και αυτοάνοσες καταστάσεις.
Συμπτώματα
Η πλειονότητα των ασθενών με χρόνια παγκρεατίτιδα παραπονούνται για κοιλιακό άλγος, παρότι κάποιοι από αυτούς δεν εμφανίζουν καθόλου πόνο. Το άλγος συνήθως επιδεινώνεται μετά το γεύμα ή την κατανάλωση οινοπνεύματος, επεκτείνεται στη ράχη, ή γίνεται μόνιμο, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ασθενούς και την καθημερινή του δραστηριότητα.
Σε κάποιες περιπτώσεις, το άλγος υποχωρεί ενώ η νόσος επιδεινώνεται, πιθανά λόγω της έκπτωσης της ικανότητας πλέον του παγκρέατος να παράγει πεπτικά ένζυμα. Η συνήθης συμπτωματολογία συμπεριλαμβάνει τη ναυτία, τους εμέτους, την απώλεια σωματικού βάρους και τα στεατορροϊκά κόπρανα (κόπρανα με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος).
Ασθενείς με χρόνια νόσο συχνά χάνουν βάρος, παρά το γεγονός ότι δεν ελαττώθηκε η όρεξή τους ή δεν άλλαξε το καθημερινό διαιτολόγιό τους. Η αιτία αυτής της απώλειας βάρους είναι η μειωμένη παραγωγή πεπτικών ενζύμων από το πάγκρεας, απαραίτητων για την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Η κακή πέψη καταλήγει στη δυσαπορρόφηση και, κατά συνέπεια, στην αποβολή του λίπους, των πρωτεϊνών και των σακχάρων με τα κόπρανα. Αν τα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα του παγκρέατος (νησιδιακά κύτταρα) έχουν υποστεί βλάβη, μπορεί σε αυτό το στάδιο της νόσου να εμφανιστεί σακχαρώδης διαβήτης.
Διάγνωση
Η διάγνωση είναι δύσκολο να τεθεί, αν και οι νέες τεχνικές προσφέρουν σημαντική βοήθεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα λειτουργικά τεστ που ελέγχουν την παγκρεατική λειτουργία βοηθούν τον ιατρό να διευκρινίσει αν το πάγκρεας εξακολουθεί να παράγει ικανοποιητική ποσότητα πεπτικών ενζύμων.
Με τη βοήθεια του υπερηχογραφικού ελέγχου, της ενδοσκοπικής ανάδρομης χολαγγειοπαγκρεατογραφίας (ERCP) και του CAT scan, ο ιατρός μπορεί να εντοπίσει βλάβες ενδεικτικές της χρόνιας παγκρεατίτιδας, όπως η ασβεστοποίηση του παγκρέατος, η οποία οδηγεί σε σκλήρυνση του οργάνου λόγω εναπόθεσης αδιάλυτων αλάτων ασβεστίου.
Σε προχωρημένες καταστάσεις, όταν η δυσαπορρόφηση και ο σακχαρώδης διαβήτης έχουν εγκατασταθεί, ο ιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει μεγάλο αριθμό εξετάσεων αίματος, ούρων και κοπράνων, που θα τον βοηθήσουν τόσο στη διάγνωση, όσο και στην παρακολούθηση της προόδου της νόσου.
Θεραπεία
Η ανακούφιση του άλγους είναι το πρώτο μέλημά μας στην αντιμετώπιση της χρόνιας παγκρεατίτιδας. Το επόμενο βήμα είναι ο σχεδιασμός ενός διαιτολογίου πλούσιου σε υδρογονάνθρακες και πτωχού σε λίπος.
Ο θεράπων ιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει σκευάσματα με παγκρεατικά ένζυμα, που λαμβάνει ο ασθενής στη μέση των γευμάτων, αν το πάγκρεας παρουσιάζει μειωμένη ή και καθόλου έκκριση. Τα ένζυμα πρέπει να λαμβάνονται με κάθε γεύμα ούτως ώστε να βοηθήσουν τον οργανισμό να πέψει την τροφή και να πάρει κάποιο βάρος.
Μερικές φορές χρειάζεται ινσουλίνη προκειμένου να ελεγχθεί η γλυκόζη του αίματος. Πέραν της δυνατότητάς της η ERCP να αναδείξει λίθους του κοινού χοληδόχου πόρου ή τμηματικές στενώσεις των χοληφόρων σε ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα, οι οποίοι λίθοι δύσκολα αναδεικνύονται με άλλα διαγνωστικά μέσα, παίζει σημαντικό ρόλο και στην αντιμετώπισή τους.
Οι λίθοι μπορούν να αφαιρεθούν και οι στενώσεις να διανοιχτούν, εξασφαλίζοντας τη βατότητα των πόρων με τη χρήση stents ως γέφυρα, για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, μέχρι τη χειρουργική αντιμετώπιση.
Επίσης, η αφαίρεση των λίθων συχνά οδηγεί σε ύφεση του κοιλιακού άλγους των ασθενών. Σε μερικές περιπτώσεις, η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για την ανακούφιση του ασθενούς από το άλγος.
Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει την παροχέτευση ενός διατεταμένου παγκρεαττικού πόρου ή την αφαίρεση τμήματος του παγκρέατος.
Δίαιτα
Η διαιτητική αντιμετώπιση του ασθενούς ακολουθεί την αιτιολογική θεραπεία της χρόνιας παγκρεατίτιδας:
α) Πρώτο βασικό στοιχείο είναι στους αλκοολικούς, να συστήνεται η άμεση αποχή από την αλκοόλη.
β) Για την καλύτερη πέψη της τροφής χορηγούνται παγκρεατίνη ή παγκρεατικά ένζυμα.
γ) Απαραίτητη η λήψη λιποδιαλυτών βιταμινών οι οποίες απορροφούνται καλύτερα.
δ) Στη συνέχεια, χορηγούνται δίαιτες φτωχές σε λίπη και πλούσιες σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες: - πρωτεΐνες: 100-150g την ημέρα. - υδατάνθρακες γύρω στα 400g την ημέρα. - λίπη: η πρόσληψη λιπών αρχίζει με 40-50g την ημέρα και προοδευτικά φτάνει στα 200g την ημέρα, εφόσον δεν υπάρχουν ενοχλήματα.
ε) Οι θερμίδες της δίαιτας αρχικά ανέρχονται σε 3.600kcal την ημέρα και προοδευτικά αυξάνουν μέχρι να φτάσουν τις 6.000kcal την ημέρα, με σκοπό να αποκαταστήσουν τις βλάβες και να επανορθώσουν τις απώλειες της δυσαπορρόφησης.
Γράφει: η ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΠΑΛΤΑ Γαστρεντερολόγος
Πηγή:iatrikionline.gr
